امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در جنگ علیه ایران شرکت نکرده اند.

در رابطه با حضور امام حسن(ع) و امام حسين(ع) در جنگ عليه ايرانيان بايد گفت كه هيچ يك از منابع و مآخذ متقدم و معتبر شيعي از حضور حسنين(ع) در فتوحات ايران، شام و يا آفريقا سخني نگفته‌اند.

اما برخي از منابع اهل سنت از حضور امام حسن(ع) و امام حسين(ع) در بعضي از فتوحات آن هم در زمان خلفا و نه زمان امام علي(ع) خبر داده‌اند كه به عنوان نمونه به موارد ذيل اشاره مي‌شود:

1- بلاذري با عبارت «برخي چنين مي‌گويند» به نقل اين خبر مي‌پردازد:

حسن و حسين دو پسر علي بن ابي طالب در اين جنگ(فتح طبرستان) با سعيد بن عاص همراه بوده‌اند.

2- طبري مورخ مشهور اهل سنت مي‌نويسد:

در سال سي‌ام (و در زمان حكومت عثمان) سعيد بن عاص با تني چند از صحابه همچون حسن، حسين، حذيفة بن يمان و ... به همراه سپاهي از كوفه به قصد خراسان به راه افتادند.

3- از ديگر منابع اهل سنت كه به اين خبر اشاره كرده‌اند مي‌توان به اين موارد اشاره نمود:

ابن اثير، ابن كثير،‌ ابن خلدون و ...

بررسي و نقد گزارش‌هاي اهل سنت:

1- بخشي از گزارشها فاقد هر گونه سندي مي‌باشند.

2- آن دسته از گزارش‌هاي تاريخي اهل سنت هم كه سند ارائه كرده اند، سندشان معتبر نمي‌باشد بدين معنا كه نقل كننده آن خبر يا فردي دروغ گو و جاعل است و يا فردي ناشناخته و مجهول.

3- دسته‌اي از گزارشهاي تاريخي نيز فقط اشاره به حضور امام حسن(ع) و امام حسين(ع) در ايران دارند و در آنها هيچ گونه اشاره‌اي نشده كه حضور آنان براي جنگ بوده است.

4- تمام روايات تاريخي كه متعرض شركت حسنين(ع) در فتوحات شده‌اند، بر حضور آنان در فتوحات عصر عثمان ناظراند. عصري كه امير مومنان علي(ع) حتي در حد مشاوره حاضر به همكاري با عثمان در امر فتوحات نبود تا چه رسد به اينكه فرزندان خويش را جهت انجام فتوحات به همراه لشكريان تحت فرمان عثمان به جبهه نبرد گسيل دارد.

حال با چنين اكراه و امتناعي از سوي حضرت چگونه آن بزرگوار حاضر مي شود كه تحت زعامت زمامداران مورد اعتراض و انتقادش، فرزندان خويش را كه پيشوايان آينده جامعه اسلامي هستند به جبهه جنگ بفرستد؟!!

بنابراين حضور حسنين(ع) در فتوحات عصر خلفا نميتواند مورد پذيرش قرار گيرد.

به گمان قوي، دستِ تحريف‌گران و وارونه نويسان حقايق تاريخي در جعل چنين گزارش‌هايي بي تاثير نبوده است. با اين همه اگر بر فرض پذيرفته شود كه حسنين(ع) در ايام جواني به برخي از شهرهاي ايران همانند اصفهان و گرگان و ... مسافرت كرده‌اند؛ به سبب امور ديگري (غير از شركت در فتوحات) بوده است و يا اصلا در عصر خلافت امام علي(ع) بوده است همچنانكه يكي از مورخين قديمي (به نام سهمي در تاريخ جرجان ص 19) نيز به اين مطلب اشاره كرده ‌است.

چشم پوشی حکیم از ناسزاگویی

حکیمی را ناسزا گفتند.

او هیچ جوابی نداد.

حکیم را گفتند:

ای حکیم، از چه روی جوابی ندادی؟

حکیم گفت:

از آن روی که در جنگی داخل نمی شوم که برنده آن بدتر از بازنده آن است.

خطبه ۱۲ نهج البلاغه

پس از پيروزي در جنگ بصره در سال 36 هجري يكي از ياران امام علی(ع) گفت:

دوست داشتم برادرم با ما بود و مي‏ديد كه چگونه خدا تو را بر دشمنانت پيروز كرد.

امام(ع) پرسيدند:

آيا فكر و دل برادرت با ما بود؟

گفت: آري.

امام(ع) فرمودند:

پس او هم در اين جنگ با ما بود.

با ما در اين نبرد شريكند آنهايي كه حضور ندارند، در صلب پدران و رحم مادران مي‏باشند، ولي با ما هم عقيده و آرمانند، به زودي متوّلد مي‏شوند و دين و ايمان به وسيله آنان تقويت مي‏گردد.

سوره آل عمران آیه 144: محمد جز فرستاده ای نيست که قبل از او هم فرستادگانی بودند.

وقتى در جنگ احد از سوى کفار سنگى بر پيشانى پيامبر(ص) اصابت كرد و خون جارى شد،صدايى بلند شد كه محمّد كشته شد. برخى نيز به اشتباه شهادت مصعب را شهادت پيامبر پنداشتند. اين شايعه موجب شادى و روحيه گرفتن كفّار شد و جمعى از مسلمانانِ متزلزل پا به فرار گذاشتند. برخى نيز به فكر گرفتن امان از ابوسفيان فرمانده كفّار افتادند. در برابر اين گروه، مسلمانانى فرياد مى‏زدند: اگر محمّد هم نباشد، خداى محمّد باقى است، فرار نكنيد.

- محمد(ص) اطاعت بشود، ولی پرستش نشود.

- جامعه‏ى اسلامى بايد چنان تشكّل و انسجامى داشته باشد كه حتّى رفتن رهبر به آن ضربه‏اى نزند.

- پيامبر نيز تابع سنّت‏هاى الهى و قوانين طبيعى همچون مرگ و حيات است.

- راه خدا كه روشن شد، آمد و رفت افراد نبايد در پيمودن خط الهى ضربه وارد كند.

- ايمان خود را چنان ثابت و استوار سازيم كه حوادث تاريخ آن را نلرزاند.

امام علی (ع) در حكمت ۲۳۳ نهج البلاغه میفرمایند :

لَا تَدْعُوَنَّ إِلَى مُبَارَزَةٍ وَ إِنْ دُعِيتَ إِلَيْهَا فَأَجِبْ فَإِنَّ الدَّاعِيَ بَاغٍ وَ الْبَاغِيَ مَصْرُوعٌ.

كسی را به رزم خود مخواه و اگر تو را به رزم خواندند بپذير چه آن كه ديگری را به رزم خواند ستمكار است و ستمكار شكست خورده و خوار.

امام علی(ع): وَ اللَّهِ لَوْ تَظَاهَرَتِ الْعَرَبُ عَلَى قِتَالِي لَمَا وَلَّيْتُ عَنْهَا.

به خدا سوگند اگر اعراب در نبرد با من پشت به پشت يكديگر بدهند، از آنان روی بر نتابم.

نامه ۴۵ نهج البلاغه